Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, yüzlerce gazetecinin basın kartının iptal edilmesi kararını geri aldı. Gazeteciler ise İletişim Başkanlığı önünde eylem düzenleyerek basın kartlarının iade edilmesini istedi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, toplam 894 gazetecinin basın kartının iptal edildiğini açıklamış, daha sonra bu kararı geri çekmişti. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, "basın kartı iptali söz konusu değil" açıklaması yaparken, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Ankara Şubesi'nin öncülüğünde İletişim Başkanlığı önünde açıklama yapan gazeteciler, 'O halde basın kartlarımız nerede?' diye sordu. Altun, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada 894 gazetecinin basın kartı taleplerinin değerlendirme sürecinde olduğunu ifade etmişti. Ne olmuştu? Türkiye'nin başkanlık sistemine geçmesinin ardından basın kartları konusunda yetkili kılınan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın 2018'de çıkardığı yönetmelik doğrultusunda tüm basın kartlarının yenilenmesi kararı alınmıştı. Geçen Haziran ayından itibaren yeni basın kartları verilmeye başlanırken, yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden bu yana 1 yılı aşkın süre geçmesine karşın, birçok gazeteciye "incelemede" olduğu gerekçesiyle basın kartı verilmemişti. 23 Ocak'ta aralarında Birgün, Evrensel, Cumhuriyet gazetesi çalışanlarının da bulunduğu bir çok gazetecinin kullanım süresi dolmayan basın kartlarının ise iptal edildiği bilgisi Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın internet sitesinde yer aldı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı 26 Ocak pazar günü ise kartlarla ilgili ifadeyi tekrar 'kullanımda' olarak değiştirdi, ancak kartların ne zaman verileceği konusunda bir süre öngörülmedi. TGS Ankara Şubesi ise her ne kadar kartlar tekrar kullanıma açılsa da, gazetecilerin kartlarının bir an önce verilmesi için eylem kararı aldı. Gazeteciler Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı önünde Kartları önce iptal edilen, Pazar günü itibariyle ise tekrar kullanıma açılan gazeteciler ile onlara destek veren meslektaşları, TGS Ankara Şubesi'nin öncülüğünde, dün öğle saatlerinde Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı önünde buluşarak, basın açıklaması yaptı. "İcazetli gazeteci olmayacağız", "Kartı değil haklarımızı istiyoruz", "Gazetecilik karta sığmaz" gibi pankartlar taşıyan gazeteciler, basın kartlarının bir an önce verilmesini talep ettiler. Gazetecilere, CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, HDP Ankara Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, Çağdaş Gazeteciler Derneği ve İnsan Hakları Derneği de destek verdi. Güvenlik güçleri, eylem için valilikten izin alınmadığı, trafiği engelleyecekleri gerekçesiyle, açıklama yapılmasına önce izin vermek istemediler. Yapılan müzakerelerin ardından açıklama yapılmasına izin verildi. Balgat'taki Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı binasının karşısında toplanan basın mensupları adına açıklamayı Ankara TGS Başkanı Esra Koçak Mayda yaptı. Açıklamada şu görüşlere yer verildi: "İletişim Başkanlığı Anayasa'ya, yasalara uymayan bir karar vererek yüzlerce gazetecinin basın kartını hiçbir gerekçe sunmadan iptal etti. Ancak İletişim Başkanlığı kamuoyundan gelen tepkiler üzerine geri adım atarak iptal ettiği Sarı Basın Kartlarını yeniden kullanıma açtı. "Görünen o ki İletişim Başkanlığı yaptığı hatadan dönme yolunu seçti. Örgütlü mücadele bir kez daha kazandı. Meslektaşlarımızın yaşadıkları bu mağduriyeti giderme yolunu seçen İletişim Başkanlığına tekrar bir çağrıda bulunarak bir yıldır hiçbir gerekçe gösterilmeden verilmeyen turkuaz kartlarını da bir an önce vermeye çağırıyoruz. "Bir yıldır "inceleme" denilerek bekletilen meslektaşlarımızın kartlarının bir an önce verilmesini istiyoruz. İletişim Başkanlığı inatla "Basın kartları iptal edilmedi" açıklaması yapıyor. O halde kartlarımız nerede? TGS, Twitter hesabından yaptığı açıklamada da; "Cumhurbaşkanlığından onaylı gazetecilik olmaz! 'İktidarın sesiysen varsın, yoksa yoksun' dayatmasını kabul etmiyoruz" açıklamasına yer vererek, daha önce de duyurduğu basın meslek örgütlerinin dağıtacağı basın kartı çalışmalarının devam ettiğini ifade etti.async src="https://platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8">?? Cumhurbaşkanlığından onaylı gazetecilik olmaz! 'İktidarın sesiysen varsın, yoksa yoksun' dayatmasını kabul etmiyoruz. Halkın haber alma hakkını korumak istiyoruz. Bunun için meslek örgütleriyle beraber gazetecilerin #basınkartı'nı vermeye hazırlanıyoruz. ?? @tnhntrhn09 pic.twitter.com/EDki3KVzVX
— Gazeteciler Sendikası (@TGS_org_tr) January 27, 2020
Yönetmelik nasıl değişti?
Türkiye'nin başkanlık sistemine (cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi) geçmesi nedeniyle, lağvedilen başbakanlığa bağlı Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü de "İletişim Dairesi Başkanlığı" adıyla Cumhurbaşkanlığı'na bağlandı. 14 Aralık 2018'de Basın Kartları Yönetmeliği'nde, basın kartı verilecek kişilerde aranacak koşullar değiştirilerek, basın kartının iptal edilmesiyle ilgili hükme, "Milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması veya bu tür davranışları alışkanlık edinmesi" ifadesi eklendi. İnternet siteleri ise Basın Kartı Yönetmeliği'nin kapsamı dışında tutuldu. Gazeteci örgütleri yeni yönetmeliğe, "Gazetecilik meslek örgütlerini geri plana iten, anti demokratik yargı kararlarını esas alarak 'sektör içi temizlik' getiren, gazeteciyi otoritenin rehinesi kılan kabul edilmez 'KHK'vari bir düzenleme" olarak nitelendirerek eleştirdi. Basın kartlarının yenilenme süreci nasıl işledi? Basın Kartları Yönetmeliği'nin değiştirilmesinin ardından, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, tüm basın kartlarının yenileneceğini duyurdu. Yapılan başvurular doğrultusunda, geçen yıl Haziran ayından itibaren yeni basın kartları hak sahiplerine verilmeye başlandı. Yeni yönetmelikle birlikte, gazetecilerin ekonomik ve sosyal haklarını güvence altına alan 212 Sayılı Basın Yasası'na tabii çalışanları tanımlamak için kullanılan "sarı basın kartı" tarih olurken, yerini "turkuvaz" renkli basın kartları aldı. Ancak yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesinin üzerinden 1 yılı aşkın süre geçmesine karşın, bir çok gazetecinin basın kartı, "incelemede" olduğu gerekçesiyle yenilenmedi. 23 Ocak'ta ise büyük bölümü, iktidara muhalefet eden basın kuruluşlarında çalışan bazı gazetecilerin halen kullanımda olan sarı basın kartlarının "iptal edildiği" bilgisi İletişim Başkanlığı internet sitesinde yer aldı. Gazeteci meslek örgütlerinin tepkisini çeken bu uygulama ile ilgili Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ilk başta hiçbir açıklama yapmadı. Ancak, 26 Ocak'ta kartları "iptal" görünen gazetecilerin süresi dolmayan sarı basın kartları yeniden "kullanımda"ya çevrildi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun da kartlarla ilgili ilk açıklamayı aynı tarihte yaptı.
Fahrettin Altun: "İptal sözkonusu değil"
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, açıklamasında, basın kartı iptalinin sözkonusu olmadığını, şu ana kadar 13 bin 372 gazetecinin basın kartının verildiğini, "değerlendirme sürecinde" olduğunu belirttiği basın kartı sayısını da 894 olarak ifade ederken, yeni kartların akıbeti konusunda net bir tarih vermedi:
"Şu anda değerlendirme süreci devam eden başvuru sayısı 894'tür. Bu süreçte, teknik kriterlerin yanı sıra başvuru sahibinin gerçekten mesleki faaliyet icra edip etmediği, herhangi bir terör örgütüyle bağlantılı olup olmadığı, mahkumiyet kararı ya da meslek onurunu zedeleyici tutumları gibi çeşitli kriterler göz önünde bulundurulmaktadır. Mevcut durumda değerlendirme süreci devam eden kartlarla ilgili herhangi bir iptal durumu söz konusu değildir."
Basın kartı komisyonu'nun yeni yapısı nasıl oldu?
Yönetmelik değişikliğinin ardından Basın Kartı Komisyonu'nun üye yapısı ve üyeleri de değişti. Gazetecilerin en fazla örgütlendiği ve komisyonda 3 üye ile temsil edilen Türkiye Gazeteciler Sendikası ile Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Basın Kartı Komisyonu'ndan çıkarıldı, üye sayısı da 15'ten 13'e düşürüldü. Önceki sistemde, komisyonda, TGS'den 3, TGC'den 2, Ankara ve İzmir Gazeteciler Cemiyeti'nden de 2 üye bulunuyordu. Yeni komisyon ise şu isimlerden oluştu:
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkan Yardımcısı Zahid Sobacı, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Danışmanı Mücahit Eker, ATV Ankara Temsilcisi Şebnem Bursalı, Star Gazetesi yazarı Halime Kökce, TRT Haber Koordinatörü Yahya Bostan, Medya İş Sendikası'nı temsilen Anadolu Ajansı Finans Haberleri Editör Yardımcısı Hasan Arslan, Medya Derneği'ni temsilen Daily Sabah Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Zahid Altay, Televizyon Yayıncıları Derneği'ni temsilen Doğuş Yayın Grubu Ankara Temsilcisi Murat Baran Şevişoğlu, Anadolu Yayıncıları Derneği Başkanı Sinan Burhan.
Cumhurbaşkanlığı: Gazetecilik için kart zorunlu değil
Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD), yeni Basın Kartı Yönetmeliği'nin iptali istemiyle 14 Şubat 2019'da, Danıştay'da dava açtı. Cumhurbaşkanlığı, Danıştay'a gönderdiği savunmasında, yönetmelikteki, "basın mesleğinin onurunu zedeleyecek işler yapma" ifadesinin muğlak olmadığı vurgulanarak, ilginç bir ifadeye de yer verdi:
"Gazetecilik faaliyetinde bulunmak için basın kartı sahibi olma zorunluluğu bulunmamakta. Kişiler basın kartı sahibi olmaksızın da gazetecilik yapabilir, fikirlerini ifade edebilir."
Danıştay, ÇGD'nin iptal davası başvurusunu henüz sonuçlandırmadı.
