Türkiye’den Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilen 197 ürünün 23’ünde limiti aşıldığında insan sağlığı için risk oluşturan aflatoksin ve mikotoksin maddeleri tespit edildi. 23 ürünün 17’si sınırda reddedildi.
Burak Altınok / Serbest Gazeteci
Avrupa Birliği’nin 1979 yılında kurduğu ve 2014 yılında tüketicinin kullanımına açtığı Gıda ve Yem için Hızlı Uyarı Sistemi olan RASFF, 1 Ocak 2023-31 Aralık 2023 tarihleri arasında incelendiğinde Avrupa ülkelerine ihraç edilen 197 ürünün 23’ünde aflatoksin ve mikotoksin maddelerinde yüksek doz kullanıldığı bildirildi. 23 ürünün 17’si sınırda reddedilirken, 6 ürün uyarı bildirimi aldı.
Kabul edilen oranın üstünde aflatoksin ve mikotoksin kullanılan gıdalar incelendiğinde 23 ürünün 16’sı kuru incir, 3’ü Antep fıstığı, 1’er tane de helva, incir, Hindistan cevizi ve patlamış mısır oldu.
Aflatoksin ve Mikotoksin Nedir?
Mikotoksin doğadaki küfler tarafından üretilen toksik kimyasal maddelerdir. Küfler ise mantarlar grubundaki canlılardan biridir. Bazı küfler kendilerini diğer mikroorganizmalardan korumak amacıyla kimyasal madde üretirler ve mikotoksin de bu kimyasallardan biridir. Mikotoksinlerin türleri vardır ve aflatoksin de bunlardan biridir. Aflatoksin dünya üzerindeki en etkili toksinlerden biri olarak sınıflandırılır ve hatta bazı uzmanlar tarafından bazı kanserlere sebep olarak gösterilir.
2021 yılında yapılan bir çalışma aflotoksinin 1960’lı yıllarda hindilerde görüldüğünü ve toplam 100 bin kümes hayvanının ölümüne neden olduğunu belirtiyor.
Uzmanlar Uyarıyor: “Tüm Canlılar İçin Zararlı”
Beslenme Uzmanı Ersin Özdemir, aflotoksin ve mikotoksinin zararlarına dikkat çekerken, sağlıkçı Necla Örnek de kendi tecrübesini Medya Koridoru’yla paylaştı.
“Raf Ömrü Uzatmak İçin Kullanılabiliyor”
Aflotoksin ve mikotoksinin gıdaların uygun olmayan koşullarda üretmiş olduğu mantarlar, küfler ve bakteriler olarak tanımlayan Beslenme Uzmanı Ersin Özdemir, bu tarz maddelerin raf ömrü uzatmak için ürünlerde kullanıldığını söyledi. Özdemir, “Aflotoksin ve mikotoksin oranının yüksek olması solunum yolu enfeksiyonlarına, akciğerde astım, alerjik reaksiyonlara, cilt renginde değişmeye, sinir hasarına, bilinç kaybına ve depresyona sürükleme gibi hasarlara yol açabilir. Hatta mikotoksinin ağır bulunduğu küflü evlerde yapılan araştırmalarda insanlarda anksiyete geliştirdiğine dair bulgular da var” dedi.
“Maruz Kalmamak Gerekir”
Aflotoksin ve mikotoksinin insan dışındaki canlılara da zarar verdiğini belirten Özdemir, “Aflotoksin ve mikotoksinin bir böceği, sineği anında öldürebilir ama insan kompleks bir varlık olduğu için zamanla öldürür. Bunu şu şekilde açıklayabilirim: Kimse bir hafta sigara içti diye akciğer kanseri olmaz ama 20 yıl sigara içen birinin akciğer kanseri olma riski artar. Ev ortamından tutun da satın aldığımız gıdalar, merdiven altında yapılan kozmetik ürünlere kadar dikkat etmemiz gerekiyor. Maruz kalmaktan kaçınmak gerekir” dedi.
“Hayvanlardan da Geçebilir”
Instagram üzerinden küflerin insan sağlığı üzerindeki etkilerine dikkat çeken ve farkındalık yaratmaya çalışan sağlık çalışanı Necla Örnek, aflotoksinlerin bulaşma yollarından bahsetti. Örnek, “Aflotoksin doğadaki tüm canlılar için tehlikeli ve toksiktir. İnsanlar, hayvanlar, bitkiler… Hiçbir canlının vücudunda olmaması gerekir. Aflatoksin anneden bebeğe süt ve plasenta yoluyla geçer. Ayrıca aflatoksine maruz kalan hayvanların eti ve sütüyle de bize geçebilir” dedi.
Örnek, hastalıkla tanışma sürecini ise şu şekilde anlatıyor:
“Benim aniden başlayan ve çözüm bulamadığım gittikçe kötüye giden sağlık sorunlarım oldu. Baş, kas, göz, karın, eklem, boyun ve omuz ağrısı başta olmak üzere birçok belirtileri oldu. Ayrıca panik atak, depresyon, anksiyete, kaygı, tükenmişlik hissi, öfke, isteksizlik, odaklanamama gibi semptomlarım da oldu. Yaklaşık 2 yıl bana tanı konulması için doktor ve hastane dolaştım. En sonunda bir doktor bende mikotoksin zehirlenmesi olabileceğini söyledi ve hemen tedaviye başladık. Bu süreçte tıbbi detoks, toksin bağlayıcı kullandım ve eksik vitaminlerimi, minerallerimi tamamladım. Ayrıca küf oranı yüksek gıdaların listede olmadığı özel bir diyet yaptım. Spor ve düzenli saunayla da tedavimi destekledim.”
Örnek, aflotoksin bulunması muhtemel maddeleri de açıkladı:
- Kuru meyveler
- Kuru sebzeler
- Kuru yemişler
- Baklagiller
- Tahıllar
- Mısır
- Şarap, bira
- Yıllanmış peynirler
- Pul biber
- Aflatoksin bulaşmış yem yiyen hayvanların et ve sütünde ve mamalarda
- Yer fıstığı ezmesi
- Fındık ezmesi
- Susamda, dolayısıyla tahin ve helvada
- Kahve
- Ekmek ürünleri
-
Tavuk
